O galego nas publicacións focenses II. As primeiras revistas

Se ben na primeira publicación periódica publicada en Foz, o xornal El Automóvil non atopamos ningunha colaboración redactada en galego, poucos anos despois no xornal satírico Guau Guau, iniciativa de Antón Vilar Ponte, Antón Noriega Varela e Camilo Cela, xa rexistramos as primeiras colaboracións en galego.
No fácsimil deste xornal publicado en 1906 atopamos versos en galego de Daniel Pernas Nieto e Antonio Noriega Varela.

Anos mais tarde, na Segunda República Española, publicou-se en Foz o xornal Despertar, de ideario republicano. nesta publicación que naceu en abril de 1936 aparecen textos de carácter costumista que louvan as belezas da vila. Entre os autores de poemas con títulos como Na festa d’Obispo Santo, Peixeiriña, Saludando a Foz ou a Foz Enxebre atopamos a Remedios Blanco Otero, Antón Noriega Varela e Cándido Fanego López. Podemos ler tamén en galego nesta publicación un pequeno e novidoso manifesto redactado en prosa que leva o título Adiante!!!.

O aumento da presenza do galego na prensa focense tivo unha brusca interrupción co golpe de estado de Franco só uns meses despois. Como exemplo da ruptura co ambiente galeguista e de progreso que se vivía na República, a festa galega que ía inaugurar na vila o Cine Cageao o vinte e cinco de xullo…nunca chegou a celebrarse.

Na longa noite de pedra que significou a ditadura fascista de Franco a presenza pública da lingua galega foi eliminada e así temos que esperar até o mes de abril do ano 1962 para que o galego volte aparecer na prensa focense.
Foi na portada da revista A Rapadoira, impulsada por Suso Fernández (a quen agradecemos a cesión destes xornais) onde aparecen estes destacados versos que protagonizan o retorno do galego en Foz ao ámbito escrito tras o golpe de estado.

O millor viño, o d’a adega
a millor carne, a d’a alcatria
a millor terra, a d’a patria
a millor patria, …a gallega!

Nos primeiros números desta publicación atopamos fragmentos de textos de Antón Noriega Varela na sección Semblanzas e un especial de Rosalía de Castro no apartado de poetas galegos.

O galego nos medios de comunicación focenses

Cabeceiras de publicacións que empregaron parcial ou totalmente o galego na escrita en Foz.

Haberá que esperar até as décadas finais da ditadura franquista para que unha publicación recolla colaboracións en verso e prosa na lingua galega. Referímonos Á Rapadoira, da Peña Cultural A Rapadoira e impulsada por Suso Fernández, cronista ofical de Foz na actualidade.
Xa nos comezos da democracia outras publicacións como Rompeolas, ou Despertar, voceiros do Clube Naútico de Foz e da Asociación de Comerciantes, Industriais e Autónomos de Foz (ACIA) introducen columnas escritas na nosa lingua.

Esta perda progresiva de protagonismo das publicacións editadas en Foz fai que a día de hoxe, só se redacten en galego publicacións escolares como Vieiro, do Colexio Martínez Otero, ou ben as revistas editadas pola comisións das Festas do San Lourenzo, o C.D. Foz, ou as peñas do Entroido, cun contido maiormente publicitario e de carácter local debido ao fin que perseguen: a recadación de diñeiro para a celebración de festividades e outras actividades.

En Foz existen poucos medios de comunicación local escritos en galego; por exemplo, no sector audiovisual só existe Radio Foz, emisora que emite integramente en galego).

Debemos referirnos á difusión que ten en toda a Mariña o xornal dixital Crónica 3. Esta é unha publicación de actualización diaria, con grande alcance de audiencia en Foz, no conxunto da Mariña e mesmo entre persoas orixinarias da localidade e da comarca que están residindo fóra delas por motivos de estudos ou de traballo. O Crónica 3, ao carecer de equipo específico de redacción, publica moi poucos contidos de elaboración propia e actúa como espello das numerosas notas de prensa que lle son enviadas, limitándose a elaborar a versión galega naqueles casos en que non está en galego o orixinal. A través da información publicada día a día observamos que a publicación é a día de hoxe un punto de encontro para toda a Mariña, con independencia do punto xeográfico desde o que se emite a información e tamén con pluralismo no referente ao perfil ideolóxico de quen xere as noticias. En Crónica 3 publican os executivos municipais dos quince concellos da comarca e publican tamén os grupos da oposición municipal; e igual que o fan os diferentes organismos institucionais tamén publican as súas informacións e opinións os máis diversos colectivos impulsados pola sociedade civil. Na sección de opinión colaboran asiduamente, entre outros moitos persoeiros da vida cultural da comarca, Suso Fernández (Cronista Oficial de Foz); Otero Regal (Ceramista de Viveiro) e Emilio G. Legaspi (profesor de Cervo).

Ao visitarmos a Biblioteca Municipal de Foz, reparamos en que das poucas publicacións periódicas e xornais publicados actualmente en galego, pódese consultar a revista Tempos Novos, de periodicidade mensual.
<